Düşüncə xətaları xüsusən də, cansıxıcı olduğumuz zaman ağılımıza gəlir. İlk andan məntiqli görünən və tez -tez mənfi emosiyalarla əlaqəli bir “düşüncə
komandaları”dır. Səhv adlandırılmalarının səbəbi vəziyyətdən və ya şərtlərdən qaynaqlandığıdır. Zaman-zaman ağlımıza gələn fikir səhvləridir.
Aşağıdakı başlıqlar
altında qruplaşdırılır:
1.Ağıl oxu: Başqasının və ya qarşımızdakı insanların ağlında nə baş verdiyini təxmin etmək haqqında düşünmək səhvdir. Hərəkətlərimizi və duyğularımızı düşündüyümüz düşüncələrə görə formalaşdırırıq.
2.Mübaliğə: Mənfi hadisələrdən ətraf mühit və gələcək haqqında şişirdilmiş bir nəticədir. Kiçik problemlər belə bütün gələcəyin pis olacağına işarə olaraq qəbul edilir.
3. Fərdiləşdirmə:
Hadisələr və ya ətrafdakı insanlar haqqında şəxsi müqayisə aparılır və ya şəxsi əlaqələr qurulur.
4. Ümumiləşdirmə:
Tək bir hadisədən ümumi qaydalar çıxarmaq. Ümumiyyətlə, bu cür düşüncələr və ifadələr çox vaxt “hər şey, heç nə, həmişə, heç vaxt, heç vaxt, həmişə” kimi tərifləri ehtiva edir.
5.Etiketləmə: Şəxsin və ya digər şəxsin davranışına əsaslanaraq münasibət haqqında ümumiləşdirmə aparmaq.
Şəxsin təhrif olunmuş düşüncələrinin, funksional olmayan fərziyyələrin və
qaydaların bir çox psixoloji pozğunluğun (depressiya, narahatlıq pozuqluğu
kimi) səbəbi olduğu görülür. Bu təhrif edilmiş təfsirlər, fərdin inkişaf prosesi
zamanı meydana gələn səhv öyrənmədən qaynaqlanır. Təxəyyül təhrifləri bir hadisə haqqında kortəbii, planlaşdırılmamış avtomatik mənfi düşüncələrə səbəb olur və bu mənfi şərhlər psixoloji problemlərin inkişafında əsas rol oynayır. Bu səbəbdən “düşüncə xətalarını” düzgün texnikalar vasitəsilə düzəltdikdən sonra fərd daha xoşbəxt həyat yaşaya bilər.
Psixoloq Xanım Bəşirli
