Çəpər əyriliyi (burun sümüyünün əyriliyi) nədir?
Çəpər əyriliyi, burunun orta divarının orta xəttdən sürüşməsi nəticəsində meydana gələn burun tıxanıqlığıdır. Burun sümüyü olaraq da bilinir.
Burun ortada bir divarla ikiyə ayrılan bir tuneldir. Bu divarın tibbi adı “septum nasale” dir. Hər bir tunelin daxili eni və uzunluğu, həcmi bir-birinə yaxın olduqda sağlamdır.
Burnun orta divarı hər iki tərəfdən nazik bir membran qat ilə örtülüb. Bu təbəqələr arasında ön-yuxarı hissələrdə qığırdaq, arxa alt hissələrdə bir sümük divarı var.
Sağlam bir burun ön giriş çuxurundakı daralmanın arxasında genişlənir. Bu böyük ərazidə qızdırır, nəmləndirir, süzür, müəyyən bölgələrə yönəldir (qoxu sahəsi, sinuslar) və bununla da arxasındakı yuxarı boğaza keçməsini təmin edir. Arxadakı yuxarı boğaz (burun boşluğu) girişi də ön giriş çuxuru kimi ensizdir.
Burun tunelində girişdən çıxışa qədər hər hansı bir problemin olması hava keçidinin qarşısını almaq deməkdir. Bunun ən çox görülən səbəbi burunun orta divarının şişməsi, çıxması və qabarmasıdır.
Ağciyər və ürək sağlamlığımız, yuxu keyfiyyətimiz, qoxu duyğumuz, dadımız və bir çox sistemin nizamlı işləməsi burun tənəffüsünün rahatlığı ilə əlaqədardır. Burun tutulması problemi olan insanlar üçün ağla gələn ilk səbəb ümumiyyətlə burundakı sümük-qığırdaq əyriliyidir. Və bu halların əksəriyyətində çəpər əyriliyi əməliyyatının yeganə müalicə üsulu olduğu düşünülür. Öp Dr. Atilla Şengör, burun tutulması, sümük əyriliyi və müalicə üsulları haqqında məlumat verdi ki, hər burun əyriliyinin burun tutulmasının səbəbi olmadığını və hər burun əyriliyinin əməliyyata ehtiyac olmadığını qeyd etdi.
Çəpər əyriliyi
Əyri olmasının səbəbi nədir?
Burun orta divarı, ana bətnində bütün burun quruluşları ilə birlikdə inkişaf etməyə başlayır. Bu inkişaf 17-18 yaşına qədər tam sürətlə davam edir. Bu yaşlardan sonra burun böyüməsinin dayandığı düşünülür. Burun orta divarı bu böyümə zamanı genlər tərəfindən kodlandığı zaman əyri böyümə nəticəsində və buruna alınan çox kiçik və ya az miqdarda böyük zərbələr nəticəsində əyri inkişaf edə bilər.
Hansı yaşlarda görülür?
Bəzən doğuş zamanı, bəzən də böyümə zamanı meydana gəlir. Bu səbəblərdən ümumiyyətlə heç fərq edilmir və ya gec fərq edilir. Yetkin həyatda, orta yaşa keçiddə sağlamlıq müayinələri zamanı daha tez hiss olunur. Həmin mərhələdə insan üçün əhəmiyyətini anlamaq çətin ola bilər.
Simptomlar
*Birtərəfli və ya ikitərəfli burun tutulması
*Burun axıntısı
*Tez-tez burun qanamaları
*Tez-tez sinüzit
*Üz ağrısı, baş ağrısı
Burun nəfəsi sayəsində insan oksigen, qoxu ala bilir və beləliklə dad hissini qoruyua bilir. Bu səbəbdən ağızdan nəfəs alma ilk növbədə bu keyfiyyətlərin itməsi, daha quru və soyuq havanın ağ ciyərlərə çatması, ciyərlərin daha az genişlənməsi və qoxu-dad kəskinliyinin azalması deməkdir. Üstəlik, bunlar yalnız bunları daxil etmir, əksinə digər narahatlıqları da əlavə edə bilər: quru ağız, ağız qoxusu, təsirlənmiş dişlər, xorultu, hündürlük dəyişikliklərində qulaq təzyiqini bərabərləşdirə bilməmək (uçuş, dalğıc və s.), Yuxuda dincələ bilməmək, yorğunluq, narahatlıq, hiperaktivlik, iştahsızlıq və s.
Burnu tutulan insanların yemək yeyərkən xırıltılı nəfəs ala biləcəyi, bəzən ağladığı və boğulduğu da görülür.
Sağlamlıq problemləri
Çəpər əyriliyi yalnız rahatlıq və ya performansdakı bir zərər demək deyil. Bəzi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bunlara sinüzit, orta qulaq təzyiqi problemləri – maye yığılması-iltihablar, burun qanamaları, burun boşalması, yuxu apnesi, baş ağrısı, burunda qurutma və yaralar daxildir. İnkişaf etmiş hallarda ürək ritminin pozulması ürək çatışmazlığına da səbəb ola bilər.
Burundan nəfəs alın
Burun nəfəsi ən sağlam tənəffüs formasıdır; tənəffüs burun vasitəsilə edilməlidir. Burun tutulması insanın gündəlik həyatını təsir edəcək dərəcədə narahat edərsə, müalicə almaq faydalıdır. Keçmişdə problemli olduğu düşünülən burun əməliyyatları, indi xəstə üçün daha rahat və daha uğurlu nəticələrlə edilə bilər.
Cərrahiyyəyə aparan yol
Çəpər əyriliyi olan bir xəstə, buna görə gecə ağız nəfəsi və quru ağız ilə qarşılaşa bilər və gündüz simptomları ilə qarşılaşa bilər: ümumi yorğunluq, baş ağrısı və s. Bu vəziyyətlərdən xəbərdar olmaq illər çəkə bilər. Bir günə qədər müayinəsi aparılır.
Müayinələri zamanı burun boşluqları buruna baxarkən istifadə olunan çubuq şəklində nazik endoskoplarla müayinə olunur.
Burun forması dəyişir?
Uğurlu bir burun əməliyyatı sonrasında burun şəklinin dəyişməsi gözlənilmir. Ancaq burun dayaqları zəifdirsə, burun dorsumunda bir depressiya ilə qarşılaşa bilər.
