Utopiya termini ilk dəfə Tomas Morun əsərinin baş qəhrəmanının adından götürülüb. Məlumata görə, ideal cəmiyyət sinifsiz və xalqa bərabər olmalıdır. Burada əsas məqsəd insanları xoşbəxt etməkdir. Fəlsəfə tarixi boyunca bir çox fərqli utopik fikirlər qaldırılıb və müzakirə edilib.
Bilgisel.az məlumat verir ki, Utopiya təfərrüatı ilə mövcud olmayan ideal bir cəmiyyəti təsvir edir. Utopiyanizm bir növ sosial yuxu deməkdir. Utopiyanın yeganə məqsədi yalnız cəmiyyətin müəyyən bir tərəfini dəyişdirmək deyil, həm də müəyyən insan münasibətlərini dəyişdirməkdir. Psixiatriya tarixinin aparıcı simalarından biri olan Vilhelm Reyx iddia edir ki, insan ruhunun yenidən qurulması şəxsiyyətin dəyişməsinə, cəmiyyətin dəyişməsinə səbəb olur.
Reyxin daha sadə bir dildə toxunduğu daxili dəyişikliyi şərh etmək üçün insan öz həqiqətini yaradır. İlk addım hər duyğu ilə şüurlu şəkildə tanış olmaqdır. Məqsəd “yaxşı” hiss etmək deyil, sadəcə hiss etməkdir. Sonra qəbul etməkdir. Yaşadığımızı və hiss etdiyimizi qəbul etmək … Özümüzdə olmayan ideal dünyanı həyata keçirmək o qədər də mümkün olmamalıdır. Utopiya termini yalnız ideal cəmiyyəti ifadə etmək üçün istifadə etmək kifayət olmaya bilər, terminə daha geniş mənalar əlavə edə bilər. Şəxs daxili dünyanı, insanın psixologiyasını dəyişə bilər. Reyxin fikrinə əsasən, cəmiyyət daxili çevrilmədən dəyişə bilməz. İdeal cəmiyyət xəyal etməzdən əvvəl, öz təcrübəsinə müraciət etməli, özünü kəşf etməli və ideal dünyanın xəyalının altındakı psixoloji ehtiyacları başa düşməlidir.
İdeal dünya necə olmalıdır?
İdeal dünya necə olmalıdır?
“Psixoloji utopiyanizm” termini də bu müzakirələrdən irəli gəlir. İdeal bir şüur vəziyyətinə çatmaqda, insan şəxsiyyətini dəyişdirməkdə və buna görə cəmiyyət və mədəniyyətdə dəyişiklik etməkdə təsirli olan psixoloji anlayış və metodların istifadəsini tələb edən utopik düşüncəyə aiddir. Bu gün istifadə olunan bir çox metod hər kəs üçün ideal deyil və geniş ictimaiyyət üçün ideal söz istifadə etmək bir az təhlükəlidir. Hər bir insan unikaldır və ideal anlayışı dəyişkəndir. Əslində, insanın təməl tələbləri və ehtiyacları ümumiyyətlə oxşardır, lakin hər kəs ona müxtəlif yollarla çatmağa çalışır. Bu psixoloji ideal dünyanın hər bir fərddə fərqli bir forma tapa bilməsi deməkdir.
Həmişə xoşbəxt olan, heç bir xəstəlik, ölüm, heç bir çətinlik, depresiya, narahatlıq keçirməyən və keçmişi, bu günü və gələcəyi parlaq olan psixoloji ideal dünyada yaşamaq, sizcə necə olardı? Buna ideal dünya demək olarmı? Dünyaca məşhur deyim var; “Çəkdiyimiz əziyyət qalalarımızdır. Hər şey yaşanıb və bitib. Əhəmiyyətli olan, bizə öyrətdiyi, həyatımıza nə və nəyi əlavə etməsidir. Ağrı nəticəsində yaranan qalalar daxili çevrilmənin bir hissəsidir. İnsan ağrısı və xoşbəxtliyi ilə bir-birindən ayrıla bilməyəcək bir tarazlıqdadır. Hər şeyin əksi mövcud olduğu kimi. Ağ bir səhifənin üzərində qara nöqtə çəkdiyimiz zaman həqiqətən ağ olduğunu anlaya bilərik. Eynilə, işığı görəndə qaranlığın varlığını hiss edirik. Bədbəxt olduğumuzu hiss etməsəydik, xoşbəxt olduğumuz anları ayıra bilərdikmi? Etməsəydik, sevdiyimizi başa düşə bilərikmi? Lotus çiçəyi kimi, palçıqdan təmiz bir şəkildə çıxmaq lazımdır. İdeal daxili tarazlığı qurmaq və onu həyata keçirməkdir”.
Həyat qaçılmazdır. Yaxşı və ideal bir həyatın sirri bəyənmədiyiniz vəziyyəti dəyişdirməkdir. Bunun üçün də öz problemlərinizi öz üsullarınızla həll etməlisiniz. İnsan ehtiyaclarını müəyyənləşdirməli və xoşbəxt olmağın yollarını axtarmalıdır. Cəmiyyətin sağalması kimi, fərdin rifahı da şüurlu, mənalı və sərbəst hərəkət etmək qabiliyyətindən keçir.
Yaşadığınız həyatı ideallaşdırmaq üçün bir xəyalınız varsa, ilk növbədə özünüz olmalısınız. Özünüz kimi nə qədər davranırsınız? Xəyallarımızın ardınca nə qədər qaçırsınız? İnsan özününkü olduğu müddətcə xoşbəxt ola bilər. Bu, insanların baş verməsinə mane ola bilməz, ancaq həyata münasibətlərini, düşüncələrini və davranışlarını dəyişdirə bilər.
“Ya bir yol tapacağıq, ya da bir yol edəcəyik” (Hannibal)
Gülayə Mecid
