Fiziki dismorfik pozğunluq, istər əsas fiziki qüsur olsun, istərsə də yüngül fiziki
qüsur olsun, bu görünüşlə (dismorfofobiya) məşğul olan və zehni cəhətdən
sıxılmış bir insan olaraq təyin edilə bilər. Burada, insanın xarici görünüşü normal
olsa da və ya qəbul edilə bilən normal dəyərlər arasında olsa da, diqqəti cəlb
edəcək qədər çirkin və ya natamam hiss şəklində meydana gələn bir qavrayış
pozğunluğudur. Əslində, bu xəstəlik qrupuna məruz qalan insanların bəzilərinin
obsesif duyğuları olduğunu söyləmək olar.

Araşdırmalarda əhalinin hər birində xəstəliyin yayılması hər 100 adamdan 2-3-ü
olaraq qəbul edilərkən, gənc yetkinlərdə və şagirdlərdə xəstəliyə tutulma 12-
13%-ə yüksəlir. Çox utanc içində olan bu xəstələrin cəsarətli olması və hisslərini
həkimlərinə açması çox çətindir. Mövcud anlayışlara görə bu xəstələr əslində
psixiatriya klinikalarından əvvəl plastik cərrahlara, dermatoloqlara və diş
klinikalarına müraciət edirlər. Qadınlarda görülən narahatlıq nisbəti bir qədər
yüksəkdir. Epidemioloji olaraq, əksər hallarda subay və ya boşanmış olduğu
müəyyən edilmişdir. Yenə də işsizlərin nisbəti məşğul olanlardan daha
yüksəkdir.

Klinik xüsusiyyətlər:

Semptomlar utanc hissinin arxasında gizləndiyindən, məsləhətçilər simptomları
və ya xəstəliklərini onlardan soruşulana qədər açıqlamaqdan çəkinirlər. Əsasən,
xəstələr özlərini çirkin və ya bədənlərini eybəcər və ya iyrənc kimi qəbul edirlər.
Özünü hiss edən qüsurlar, başqaları tərəfindən qəbul edilməyən və ya yalnız
ifadə edildikdə görülə bilən, ancaq digər insanı narahat etməyən sadə
qüsurlardır. Söz mövzusu bədən sahəsi hər hansı bir bədən sahəsi ola bilər.
Xəstənin narahatlığı və ya düşüncələri, əsasən obsesif xəstələrin tapıntılarına və
ya düşüncələrinə bənzəyir və cəlbedicidir. Çox vaxt narahatlıq pozğunluqları ilə
müşayiət olunur. Xəstələr bədənlərinin bəyənmədikləri hissələri ilə
maraqlanırlar. Əgər saatlarla ifadə olunarsa, bu müddət xəstələrin ən yaxın
yarısında 3-6 saat arasında, ağır hallarda isə gündə 8-10 saat çəkə bilər.
Təbii ki, bu zehni görüşlər narahatlıq pozğunluqları, depresif düşüncələr, utanc
hissləri ilə müşayiət olunur və xəstələr tapdıqları boşluqları aradan qaldırmaq
üçün çox vaxt sərf edirlər. Obsesif kompulsif pozğunluğun əksinə olaraq,
xəstələrin bu kamuflyaj cəhdləri qismən və müvəqqəti də olsa narahatlıqlarını
azalda bilər.

Bu xəstələrdə sevmədikləri bədən hissələrini başqaları ilə müqayisə etmək,
güzgülərdə yoxlamaq və ya öz texnikaları ilə istifadə etmək meyli var. Çox vaxt
başqalarının fikirlərini qəbul etməyə və qüsurlarının nəyə bənzədiyini
soruşmağa meyllidirlər. Bəyənmədikləri bədən hissələrini çox tez-tez yoxlayır,
fikirlərini çox tez dəyişirlər və buna görə də paltar, saç və makiyajı nizamsız
olaraq dəyişməyə meyllidirlər. Pəhriz, həddindən artıq məşq, ağır qaldırma, dəri
rəngi ilə oynamaq (solaryum, günəş vannası, lazer və buna bənzər tətbiqlər,
kimyəvi dəri soyma üsulları), dəri soyulması çox yaygındır. Eynilə, saç tökülməsi,
epilyasiya, dırnaq və ya kütikül yemək, həddindən artıq kosmetik və geyim
xərcləri də davranış pozğunluqları hesab edilə bilər.

Psixoloq  Xanım Bəşirli